1. Oksijen Doygunluğu: Akciğer verimliliğinin temel göstergelerinden biri, kandaki oksijene bağlı hemoglobin yüzdesini ölçen oksijen satürasyonudur. Sağlıklı bireylerde normal oksijen doygunluğu seviyeleri %95 ile %100 arasında değişir. Verimli akciğerler, yüksek oksijen satürasyon seviyelerini koruyabilir ve vücut dokularına yeterli oksijen iletimini sağlayabilir.
2. Kısmi Oksijen Basıncı: Bir diğer önemli parametre ise arteriyel kandaki kısmi oksijen basıncıdır (PaO2). PaO2 kan plazmasında çözünmüş oksijen miktarını temsil eder. Verimli akciğerler daha yüksek bir PaO2 seviyesini koruyabilir, bu da onların havadan etkili bir şekilde oksijen alıp kan dolaşımına taşıdıklarını gösterir.
3. Alveoler-Arteriyel Oksijen Gradyanı: Alveoler-arteriyel oksijen gradyanı (AaDO2), alveollerdeki (akciğerlerdeki hava keseleri) kısmi oksijen basıncı ile arteriyel kandaki kısmi oksijen basıncı arasındaki farktır. Daha düşük bir AaDO2, akciğerlerin oksijeni alveollerden kan dolaşımına daha verimli bir şekilde aktarabilmesi nedeniyle daha verimli gaz değişimini gösterir.
4. Ventilasyon-Perfüzyon Eşleştirmesi: Ventilasyon-perfüzyon uyumu, alveollere giden hava akışı (ventilasyon) ile alveolleri çevreleyen kılcal damarlara giden kan akışı (perfüzyon) arasındaki koordinasyonu ifade eder. Verimli akciğerler yüksek derecede ventilasyon-perfüzyon uyumuna sahiptir ve oksijen açısından zengin havanın iyi perfüze edilmiş alveollere ulaşmasını sağlayarak oksijen alımını maksimuma çıkarır.
5. Solunum Bölümü: Solunum bölümü (RQ), solunum sırasında karbondioksit çıkışının oksijen tüketimine oranıdır. 1'e yakın bir RQ, vücut tüketilen oksijen miktarına karşılık uygun miktarda karbondioksit ürettiğinden, oksijenin verimli kullanımını gösterir.
6. Gelgit Hacmi ve Solunum Hızı: Gelgit hacmi (her nefeste içeri ve dışarı doğru hareket eden havanın hacmi) ve solunum hızı (dakikadaki nefes sayısı) da akciğer verimliliğinde rol oynar. Verimli akciğerler, aşırı nefes alma çabası olmadan vücudun oksijen ihtiyacını karşılamak için yeterli tidal hacmi ve solunum hızını koruyabilir.
Genel olarak, akciğerlerin havadan oksijen yakalamadaki verimliliği çok yüksektir; akciğerler, solunan havadaki mevcut oksijenin %30-35'ine kadarını çıkarabilir. Bu dikkate değer başarı, vücutta yeterli oksijen seviyesinin korunması ve çeşitli fizyolojik süreçlerin düzgün işleyişinin sağlanması için çok önemlidir. Solunum hastalıkları veya akciğer fonksiyonunu etkileyen durumlar, oksijen alımının verimliliğini tehlikeye atabilir ve çeşitli solunum komplikasyonlarına yol açabilir.