İstemsiz kas merkezi sinir sisteminin bilinçli kontrolü altında olmayan kas dokusudur. Bu kas türü mide, bağırsak ve kalp gibi iç organların duvarlarında bulunur. İstemsiz kaslar, mikroskop altında düzgün bir görünüme sahip oldukları için düz kaslar olarak da bilinir.
Gönüllü ve istemsiz kaslar arasındaki temel fark, merkezi sinir sisteminin onlar üzerinde sahip olduğu kontrol türüdür. İstemli kaslar bilinçli olarak kontrol edilebilirken istemsiz kaslar kontrol edilemez. Bu fark, iki tip kas dokusunu innerve eden farklı sinir hücresi tiplerinden kaynaklanmaktadır. İstemli kaslar somatik sinir hücreleri tarafından, istemsiz kaslar ise otonom sinir hücreleri tarafından innerve edilir.
Gönüllü ve istemsiz kaslar arasındaki temel farkları özetleyen bir tablo:
| Özellik | Gönüllü Kas | İstemsiz Kas |
|---|---|---|
| Kontrol | Bilinçli | Bilinçsiz |
| Konum | Kemiklere bağlı | İç organların duvarları |
| Görünüm | Çizgili | Pürüzsüz |
| Innervasyon | Somatik sinir hücreleri | Otonom sinir hücreleri |
Gönüllü kaslar aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli vücut hareketleri için kullanılır:
* Yürüyüş
* Koşma
* Atlama
* Fırlatma
* Kaldırma
* Konuşuyorum
* Yazma
İstemsiz kaslar aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli işlevler için kullanılır:
* Sindirim
* Solunum
* Dolaşım
* Boşaltım
* Üreme
Gönüllü ve istemsiz kasları etkileyebilecek bir takım bozukluklar vardır. Bu bozuklukların bazıları şunlardır:
* Kas distrofisi
* Miyastenia gravis
* Parkinson hastalığı
* Multipl skleroz
* Felç
Bu bozukluklar kas zayıflığı, yorgunluk, ağrı ve sertlik gibi çeşitli semptomlara neden olabilir. Bu bozuklukların tedavisi spesifik duruma bağlıdır ve fizik tedavi, ilaç tedavisi ve ameliyatı içerebilir.