1. Fiziksel Engeller:
A. Mukoza Zarları:Sindirim sistemi, mukus salgılayan ve patojenlere karşı fiziksel bir bariyer oluşturan mukoza zarlarıyla kaplıdır. Mukus mikroorganizmaları yakalar ve epitel hücrelerine nüfuz etmelerini engeller.
B. Epitel Hücresi Sıkı Bağlantıları:Sindirim sistemini kaplayan epitel hücreleri sıkı bir şekilde birbirine bağlıdır ve patojenlerin hücreler arasından geçmesini önleyen bir bariyer oluşturur.
C. Peristaltizm:Sindirim sisteminin ritmik kasılmaları, yiyecek ve atıkların sindirim sistemi boyunca hareket etmesine yardımcı olarak potansiyel patojenleri dışarı atar.
2. Kimyasal Savunmalar:
A. Tükürük:Tükürük, belirli bakterilerin hücre duvarlarını parçalayabilen lizozim gibi antimikrobiyal enzimler içerir.
B. Gastrik Asit:Mide, sindirilen bakteri ve virüslerin çoğunu öldüren oldukça asidik bir ortam yaratan hidroklorik asit (HCl) salgılar.
C. Safra:Karaciğer tarafından üretilen ve safra kesesinde depolanan safra, sindirim için yağların emülsifiye edilmesine yardımcı olur. Safra ayrıca antimikrobiyal özelliklere sahiptir ve bazı bakterilerin büyümesini engelleyebilir.
3. Bağışıklık Savunmaları:
A. Bağırsak İlişkili Lenfoid Doku (GALT):GALT, sindirim sistemi boyunca yer alan lenfoid dokulardan ve bağışıklık hücrelerinden oluşan bir ağdır. Buna, bağışıklık gözetiminde ve patojenleri nötralize edecek antikorların üretiminde önemli bir rol oynayan Peyer yamaları, mezenterik lenf düğümleri ve lamina propria lenfositleri dahildir.
B. İmmünoglobulin A (IgA):IgA, GALT tarafından üretilen ve sindirim sistemine salgılanan bir antikordur. Patojenlere bağlanarak bağırsak zarına yapışmalarını ve bağışıklık tepkisini tetiklemelerini önler.
C. Antimikrobiyal Peptitler:Sindirim sistemi, bakterilere, virüslere ve mantarlara karşı geniş spektrumlu aktiviteye sahip defensinler ve katelisidinler gibi çeşitli antimikrobiyal peptitler üretir.
4. Mikrobiyota:
Sindirim sistemi, bağırsak mikrobiyotası olarak bilinen çeşitli ortakçı mikroorganizmalar topluluğunu barındırır. Bu faydalı bakteriler, besinler için patojenlerle rekabet eder ve antimikrobiyal maddeler üreterek sağlıklı bir dengenin korunmasına yardımcı olur ve zararlı mikroorganizmaların aşırı çoğalmasını önler.
5. Bağırsak Bariyeri Fonksiyonu:
A. Bağırsak Epitel Bariyeri:Sıkıca birbirine bağlı hücrelerden oluşan bir katmandan oluşan bağırsak epiteli, patojenlerin girişine karşı fiziksel bir bariyer görevi görür.
B. Mukus Tabakası:Epitel hücrelerinin ürettiği mukus tabakası bariyeri daha da güçlendirerek patojenlerin epitel hücreleriyle doğrudan temas etmesini engeller.
C. Bağırsak Bağışıklık Tepkisi:Özel bağışıklık hücreleri ve sitokinler de dahil olmak üzere bağırsak bağışıklık sistemi, epitel bariyerini aşan patojenlerin tanınmasında ve ortadan kaldırılmasında rol oynar.
Bu savunma mekanizmaları sindirim sistemini yiyecek, içecek ve çevrede bulunan patojenlere sürekli maruz kalmaktan korumak için birlikte çalışır. Bununla birlikte, mikrobiyotanın bozulması veya bağışıklık fonksiyonunun bozulması gibi bu savunmalardaki bozulmalar, enfeksiyonlara ve sindirim bozukluklarına karşı duyarlılığın artmasına neden olabilir.