Her kalp atışından sonra kalp kası bir elektriksel iyileşme sürecinden geçer. Bu refrakter dönem, kalbin çok hızlı kasılmasını önlemek ve kalp kasının dinlenerek bir sonraki kalp atışına hazırlanmasını sağlamak için gereklidir.
Refrakter dönem üç aşamaya ayrılır:
* Mutlak refrakter periyodu: Bu aşamada kalp kası elektriksel uyarıya tamamen tepkisizdir. Bu dönem, aksiyon potansiyelinin zirveye ulaştığı anda başlar ve yaklaşık 2 milisaniye sürer.
* Göreceli refrakter periyodu: Bu aşamada kalp kası elektriksel uyarıya kısmen yanıt verir. Bu süre yaklaşık 100 milisaniye kadar sürer.
* Olağanüstü refrakter dönem: Bu aşamada kalp kası elektriksel uyarılara dinlenme halinde olduğundan daha fazla tepki verir. Bu süre yaklaşık 20 milisaniye kadar sürer.
Refrakter dönem, kalp kasındaki kalsiyum iyonlarının konsantrasyonu ve otonom sinir sisteminin aktivitesi dahil olmak üzere çeşitli faktörler tarafından düzenlenir.
Kalsiyum İyonlarının Rolü
Kalsiyum iyonları kalbin elektriksel aktivitesinde kritik bir rol oynar. Aksiyon potansiyeli sırasında kalsiyum iyonları kalp kası hücrelerine akarak onların kasılmasına neden olur. Refrakter dönem, kalp kası hücrelerindeki kalsiyum iyonlarının konsantrasyonu azaldığında başlatılır. Kalsiyum iyonu konsantrasyonundaki bu azalma, kalp kası hücrelerinin elektriksel uyarıya daha az tepki vermesine neden olur.
Otonom Sinir Sisteminin Rolü
Otonom sinir sistemi de refrakter dönemin düzenlenmesinde rol oynar. "Savaş ya da kaç" tepkilerinden sorumlu olan sempatik sinir sistemi, refrakter süreyi kısaltarak kalbin daha hızlı atmasını sağlayabilir. "Dinlenme ve sindirme" yanıtlarından sorumlu olan parasempatik sinir sistemi, kalp atış hızını yavaşlatarak refrakter dönemi uzatabilir.
Refrakter Dönemin Önemi
Refrakter dönem kalbin düzgün çalışması için gereklidir. Kalbin çok hızlı kasılmasını önler ve kalp kasının dinlenmesini ve bir sonraki kalp atışına hazırlanmasını sağlar. Bu, kalbin kanı verimli ve etkili bir şekilde pompalayabilmesini sağlar.
Klinik Önem
Refrakter dönemdeki bozulmalar, aritmiler ve fibrilasyon da dahil olmak üzere çeşitli kalp ritmi bozukluklarına yol açabilir. Bu bozukluklar kalbin çok hızlı, çok yavaş veya düzensiz atmasına neden olarak ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.