1. Temel besin maddelerindeki eksiklikler :
- Demir eksikliği:Demir, kırmızı kan hücrelerinde oksijen taşıyan protein olan hemoglobinin önemli bir bileşenidir. Demir eksikliği, mikrositik anemi olarak bilinen küçük, hipokromik (soluk) RBC'lerin üretimine yol açabilir.
- B12 Vitamini veya folat eksikliği:Bu vitaminler DNA sentezi ve hücresel olgunlaşma için gereklidir. Eksiklikleri, anormal şekillere sahip büyük, olgunlaşmamış RBC'lerle karakterize megaloblastik anemiye neden olabilir.
2. Kemik iliği bozuklukları :
- Miyelodisplastik sendromlar (MDS):Kemik iliğini etkileyen ve RBC'ler de dahil olmak üzere anormal hücre gelişimine neden olan bir grup bozukluk. MDS etkisiz eritropoez ve anemiye yol açabilir.
- Aplastik anemi:Kemik iliğinin, kırmızı kan hücreleri de dahil olmak üzere yeterli kan hücresi üretememesiyle karakterize edilen bir durum.
3. Hemoglobinopatiler :
- Talasemi:Hemoglobin bileşenleri olan globin zincirlerinin üretimini etkileyen bir grup genetik bozukluk. Talasemi kararsız veya kusurlu hemoglobin oluşumuna yol açarak etkisiz eritropoezle sonuçlanabilir.
- Orak hücre hastalığı:Beta-globin genindeki bir mutasyonun orak şekilli kırmızı kan hücrelerinin üretimine yol açtığı genetik bir bozukluk. Bu anormal RBC'lerin ömrü kısalır ve etkisiz eritropoezlere neden olabilir.
4. Kalıtsal enzim kusurları :
Bazı kalıtsal enzim eksiklikleri, eritropoezin normal olgunlaşmasını veya yapısını bozarak etkisiz eritropoez yol açabilir. Örnekler arasında piruvat kinaz eksikliği ve glukoz-6-fosfat dehidrojenaz (G6PD) eksikliği yer alır.
5. Toksinler ve ilaçlar :
Bazı toksinlere veya ilaçlara maruz kalmak kemik iliğine zarar verebilir ve eritropoezi bozabilir. Örnekler arasında kurşun zehirlenmesi, bazı kemoterapötik ilaçlar ve alkol bağımlılığı yer alır.
6. Enfeksiyonlar :
Parvovirüs B19 gibi bazı enfeksiyonlar, kemik iliğindeki eritroid progenitör hücreleri spesifik olarak hedef alıp yok edebilir, bu da geçici etkisiz eritropoez ve anemiye yol açabilir.
7. Kronik hastalıklar :
Kronik böbrek hastalığı, karaciğer hastalığı veya otoimmün bozukluklar gibi kronik durumlar kemik iliğini etkileyebilir ve eritropoezi bozabilir, bu da etkisiz RBC üretimine neden olabilir.
8. Sideroblastik anemi :
Eritroid öncüllerinin mitokondrisinde aşırı demir birikmesiyle karakterize edilen bir grup bozukluk. Bu, hem sentezini bozar ve kusurlu RBC'lerin üretimine yol açar.