1. Pulmoner Dolaşım:
- Dolaşım sistemi iki ana devreden oluşur:pulmoner dolaşım ve sistemik dolaşım.
- Pulmoner dolaşım, kalp ile akciğerler arasındaki kan akışını ifade eder.
- Kalbin sağ ventrikülünden gelen oksijeni giderilmiş kan, pulmoner arterler yoluyla akciğerlere pompalanır.
- Akciğerlerde karbondioksit (CO2) kılcal damarlardan alveollere, oksijen (O2) ise alveollerden kılcal damarlara yayılır.
- Bu işlem kanın oksijenlenmesi ve CO2'nin uzaklaştırılmasıyla sonuçlanır.
- Oksijenli kan daha sonra akciğer toplardamarı yoluyla kalbe döner.
2. Solunum Gazlarının Taşınması:
- Dolaşım sistemi, solunum gazlarının vücutta taşınmasında hayati bir rol oynar.
- Akciğerlerden gelen oksijenli kan, pulmoner damarlar aracılığıyla kalbin sol kulakçığına taşınır.
- Sol atriyum, oksijen açısından zengin kanı sol ventriküle pompalar ve sol ventrikül daha sonra kasılarak onu sistemik dolaşımın ana arteri olan aorta doğru iter.
- Aorttan çıkan oksijenli kan, arteriyel sistem aracılığıyla çeşitli doku ve organlara dağıtılır.
- Kan, dokulardaki kılcal damarlardan akarken, oksijen hücrelere yayılırken, CO2 de içeri yayılır.
- Oksijeni giderilmiş kan daha sonra toplardamar sistemi yoluyla kalbe geri akar.
3. Kan pH'ının Düzenlenmesi:
- Solunum sistemi kandaki CO2 düzeylerini kontrol ederek kan pH'ının düzenlenmesine yardımcı olur.
- Hücresel aktivitenin artması nedeniyle CO2 seviyeleri arttığında, solunum hızı artar ve bu da daha fazla CO2'nin dışarı atılmasına yol açar. Bu, kanın asitliğini azaltarak pH dengesinin yeniden sağlanmasına yardımcı olur.
- Tersine, CO2 seviyeleri düştüğünde solunum hızı azalır ve daha fazla CO2'nin tutulmasına izin verilir, bu da alkaloz durumunun düzeltilmesine yardımcı olabilir.
4. Vazodilatasyon ve Vazokonstriksiyon:
- Solunum aktivitesindeki değişiklikler kan damarlarının çapını etkileyebilir.
- Örneğin, artan nefes alma, solunum sistemindeki kan damarlarının vazodilatasyonuna (genişlemesine) neden olabilir, bu da verimli gaz değişimi için akciğerlere daha fazla kan akışına olanak tanır.
- Öte yandan, nefes almanın azalması, bu kan damarlarında vazokonstriksiyona (daralmaya) neden olarak kan akışının diğer organ ve dokulara yönlendirilmesine neden olabilir.
5. Hipoksi ve Solunum Tahrik:
- Dolaşım sistemi aynı zamanda kandaki oksijen seviyelerini tespit ederek solunum sistemini de etkileyebilir.
- Oksijen seviyelerindeki bir azalma (hipoksi), dokulara azalan oksijen tedarikini telafi etmek için solunum hızı ve derinliğinde bir artışı tetikleyebilir. Bu, karotis cisimciklerinde ve aort cisimciklerinde bulunan, kandaki oksijen konsantrasyonundaki değişiklikleri algılayan ve uygun solunum tepkilerini başlatan kemoreseptörler aracılığıyla sağlanır.
Özetle, dolaşım sistemi ve solunum sistemi birbiriyle yakından bağlantılıdır; birlikte çalışarak vücut ile dış çevre arasındaki oksijen ve karbondioksit değişimini kolaylaştırır ve çeşitli fizyolojik süreçlerin düzgün işleyişini sağlar.