Yapısı:Lizozomlar, tek bir fosfolipid membranla çevrelenmiş küresel veya oval şekilli organellerdir. Membran, hücreyi lizozom içindeki güçlü sindirim enzimlerinden korur.
Sindirim Enzimleri:Lizozomlar, proteinler, karbonhidratlar, lipitler ve nükleik asitler dahil olmak üzere farklı türdeki biyomolekülleri parçalayabilen çeşitli hidrolitik enzimler içerir. Bu enzimler, lizozomların içinde muhafaza edilen asidik ortamda (pH 5 civarında) en iyi şekilde çalışır.
Lizozomların İşlevleri:
Hücre İçi Sindirim:Lizozomlar, çeşitli hücresel bileşenlerin sindirilmesinden ve geri dönüştürülmesinden sorumludur. Otofaji adı verilen bir süreçle yıpranmış organelleri, hasar görmüş proteinleri ve diğer hücresel malzemeleri yutarlar. Lizozomların içindeki sindirim enzimleri, bu malzemeleri daha sonra yeniden kullanılabilen veya hücreden atılabilen daha küçük moleküllere ayırır.
Hücre Dışı Sindirim:Makrofajlar ve nötrofiller gibi bazı hücreler, hücre dışı sindirim için lizozomları kullanır. Yabancı parçacıkları, mikroorganizmaları veya hücresel kalıntıları fagozom adı verilen yapılara yutmak için hücre zarlarını genişletirler. Bu fagozomlar daha sonra lizozomlarla birleşerek fagolizozomları oluşturur. Fagolizozomların içindeki sindirim enzimleri, yutulan maddeleri parçalar.
Hücre Ölümündeki Rolü:Lizozomlar aynı zamanda apoptoz olarak bilinen programlanmış hücre ölümünde de rol oynar. Apoptoz sırasında lizozomlar hidrolitik enzimlerini sitoplazmaya salarak hücrenin içeriden kontrollü bir şekilde parçalanmasına yol açar.
Özetle lizozomlar, hücrenin sindirim merkezi olarak görev yapan, zarla çevrili organellerdir. Çeşitli biyomolekülleri parçalayabilen, hücre içi sindirimde, geri dönüşümde ve bazı durumlarda programlanmış hücre ölümünde önemli bir rol oynayan güçlü hidrolitik enzimler içerirler.