Kanın Bileşenleri:
1. Plazma: Plazma kan hacminin yaklaşık %55’ini oluşturur. Yaklaşık %92'si sudan oluşan saman renginde bir sıvıdır. Geriye kalan %8'lik kısım ise aşağıdakiler gibi çeşitli maddelerden oluşur:
- Proteinler (örn. albümin, globulin, fibrinojen)
- Elektrolitler (örneğin sodyum, potasyum, klorür, bikarbonat)
- Besin maddeleri (örn. glikoz, amino asitler, lipitler)
- Hormonlar
- Vitaminler
- Atık ürünler (örn. üre, kreatinin)
2. Kırmızı Kan Hücreleri (Eritrositler): Kırmızı kan hücreleri en bol bulunan kan hücresi türüdür ve kan hacminin yaklaşık %45'ini oluşturur. Oksijen moleküllerine bağlanan ve bunları akciğerlerden vücuttaki dokulara taşıyan demir açısından zengin bir protein olan hemoglobin içerirler.
3. Beyaz Kan Hücreleri (Lökositler): Beyaz kan hücreleri bağışıklık sisteminde çok önemli bir rol oynar ve vücudu enfeksiyonlara ve yabancı maddelere karşı korur. Her biri aşağıdakiler de dahil olmak üzere belirli işlevlere sahip çeşitli beyaz kan hücresi türleri vardır:
- Nötrofiller
- Lenfositler (T hücreleri, B hücreleri ve doğal öldürücü hücreler)
- Monositler
- Eozinofiller
- Bazofiller
4. Plateletler (Trombositler): Trombositler, kanın pıhtılaşmasında hayati bir rol oynayan küçük, düzensiz şekilli kan hücresi parçalarıdır. Kan damarları hasar gördüğünde trombositler toplanıp geçici bir tıkaç oluşturarak aşırı kanamayı önler.
Kanın İşlevleri:
1. Ulaşım: Kan, çeşitli maddeler için bir taşıma sistemi görevi görür:
- Oksijen Dağıtımı: Kırmızı kan hücreleri oksijeni akciğerlerden vücut dokularına taşır.
- Karbon Dioksit Giderimi: Hücresel metabolizmanın atık ürünü olan karbondioksit, elimine edilmek üzere kırmızı kan hücreleri tarafından akciğerlere geri taşınır.
- Besin Dağılımı: Kan, glikoz, amino asitler ve lipitler gibi temel besin maddelerini vücuttaki hücrelere taşır.
- Hormon Taşınması: Endokrin bezleri tarafından üretilen hormonlar kan yoluyla hedef organlara taşınır ve çeşitli vücut fonksiyonlarını düzenler.
- Atıkların Giderilmesi: Kan, üre ve kreatinin gibi metabolik atıkları atılmak üzere böbreklere taşır.
2. Dokunulmazlık: Beyaz kan hücreleri bakteri, virüs ve mantar gibi patojenleri tanımlayıp yok ederek vücudu enfeksiyonlara karşı korur.
3. Hemostaz: Plazmadaki trombositler ve pıhtılaşma faktörleri birlikte çalışarak kan pıhtıları oluşturur ve kan damarları hasar gördüğünde aşırı kanamayı önler.
4. Sıcaklık Düzenlemesi: Kan, ısıyı vücutta yeniden dağıtarak vücut sıcaklığının korunmasında rol oynar.
Kan, dolaşım sisteminin dinamik ve önemli bir bileşenidir; sürekli olarak oksijen, besin maddeleri ve bağışıklık hücrelerini dolaşıp dağıtırken, atık ürünleri de uzaklaştırır. Uygun bileşimi ve işlevleri, genel sağlığı ve refahı korumak için çok önemlidir.