1. Neden:
- Tip 1 diyabet, vücudun bağışıklık sisteminin yanlışlıkla pankreastaki beta hücrelerine saldırıp yok ettiği bir otoimmün hastalıktır. Bu beta hücreleri kan şekeri düzeylerini düzenleyen bir hormon olan insülin üretir. Bu otoimmün reaksiyonun kesin nedeni tam olarak anlaşılamamıştır ancak genetik ve çevresel faktörlerin rol oynadığına inanılmaktadır.
- Tip 2 diyabet, temel olarak vücut hücrelerinin insülinin etkilerine daha az duyarlı hale geldiği insülin direnciyle karakterize edilir. Buna obezite, fiziksel hareketsizlik, genetik ve bazı yaşam tarzı alışkanlıkları gibi çeşitli faktörler neden olabilir.
2. Başlangıç yaşı:
- Tip 1 diyabet her yaşta gelişebilmesine rağmen genellikle çocuklarda, gençlerde veya genç yetişkinlerde teşhis edilir. Tüm diyabet vakalarının yaklaşık %5-10'unu oluşturur.
- Tip 2 diyabet ise genellikle yetişkinlikte, genellikle 40 yaş sonrasında gelişir. Ancak genç bireylerde, özellikle de belirli risk faktörlerine sahip kişilerde de ortaya çıkabilir.
3. Risk faktörleri:
- Tip 1 diyabetin diyet veya yaşam tarzı seçimleri gibi değiştirilebilir risk faktörleriyle doğrudan bağlantısı yoktur. Bununla birlikte, ailesinde tip 1 diyabet öyküsü olan bireylerin bu durumu geliştirme riski daha yüksektir.
- Tip 2 diyabet, obezite, fiziksel aktivite eksikliği, sağlıksız beslenme, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol ve hareketsiz yaşam tarzı gibi değiştirilebilir risk faktörleriyle güçlü bir şekilde ilişkilidir. Aynı zamanda ailelerde de kümelenme eğilimi gösterir, ancak genetik faktörler tek başına gelişimini belirlemez.
4. Belirtiler:
- Hem tip 1 hem de tip 2 diyabet, sık susama, idrara çıkma artışı, aşırı açlık, yorgunluk, istemsiz kilo kaybı ve bulanık görme gibi belirtilere neden olabilir.
- Bununla birlikte, tip 1 diyabetin başlangıcı genellikle daha hızlıdır ve semptomlar daha şiddetli olma eğilimindedir. Tip 1 diyabetli bireylerde ani başlangıçlı semptomlar ortaya çıkabilir ve hemen insülin tedavisine ihtiyaç duyulabilir.
- Tip 2 diyabet daha yavaş gelişebilir ve semptomlar ilk başta hafif olabilir veya fark edilmeyebilir. Bazen, özellikle de kan şekeri düzeyleri hafif yükselmişse, yıllarca teşhis edilemeyebilir.
5. Tedavi:
- Tip 1 diyabet ömür boyu insülin tedavisi gerektirir. Tip 1 diyabetli kişilerin kan şekeri seviyelerini kontrol etmek için insülin iğnesi yapması veya insülin pompası kullanması gerekir. Ayrıca komplikasyonları önlemek için diyetlerini ve yaşam tarzlarını dikkatli bir şekilde yönetmeleri gerekir.
- Tip 2 diyabet genellikle sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz ve kilo kontrolü dahil olmak üzere yalnızca yaşam tarzı değişiklikleriyle yönetilebilir. Yaşam tarzı değişiklikleri kan şekeri düzeylerini kontrol etmek için yeterli değilse ağızdan alınan ilaçlar veya insülin gerekli olabilir.
Her iki diyabet türünün doğru teşhisi, tedavisi ve izlenmesi için bir sağlık uzmanına danışmak önemlidir. Erken teşhis ve uygun tedavi, komplikasyonları önlemeye veya geciktirmeye ve genel sağlık sonuçlarını iyileştirmeye yardımcı olabilir.