1. Dolaşım Sistemi:
- Artan Kırmızı Kan Hücresi Üretimi: Vücut, oksijeni daha verimli bir şekilde taşımak için daha fazla kırmızı kan hücresi (eritrositler) üretir. Eritropoez olarak bilinen bu süreç, yüksek rakımlarda oksijen konsantrasyonunun azalmasıyla uyarılır.
- Artan Hemoglobin Konsantrasyonu: Her kırmızı kan hücresi, daha fazla oksijeni bağlamak ve taşımak için daha fazla hemoglobin taşır. Bu adaptasyon, düşük oksijen seviyelerine rağmen dokulara yeterli oksijen taşınmasını sağlar.
- Artan Kalp Atış Hızı ve Kan Basıncı: Kalp daha hızlı atar ve azalan oksijen seviyelerini telafi etmek ve organlara ve dokulara yeterli kan akışını sürdürmek için kan basıncı artar.
- Artan Kan Viskozitesi: Kırmızı kan hücrelerinin konsantrasyonunun yüksek olması kanı daha kalın ve daha viskoz hale getirir. Bu, kan pıhtılaşması ve felç riskini artırabilir.
- Akciğer Ödemi: Aşırı durumlarda, bazı kişiler sıvının akciğerlerde biriktiği hayatı tehdit eden bir durum olan yüksek irtifa akciğer ödemi (HAPE) yaşayabilir. Pulmoner dolaşımdaki artan gerilim nedeniyle oluşur.
2. Solunum Sistemi:
- Artırılmış Solunum Hızı ve Derinliği: Azalan oksijen konsantrasyonunu telafi etmek için solunum hızı (dakikadaki nefes sayısı) artar. Her nefes derinleşerek akciğerlere daha fazla oksijen taşınmasını sağlar.
- Akciğer Havalandırmasının Arttırılması: Akciğerler, solunan havadan oksijeni çıkarmak için daha çok çalışır. Bu artan akciğer ventilasyonu kandaki oksijen seviyelerinin korunmasına yardımcı olur.
- Hipoksi: Bu adaptasyonlara rağmen kandaki oksijen seviyeleri deniz seviyesinden daha düşük olabilir ve bu da hafif bir kronik hipoksi durumuna yol açabilir. Ancak vücudun iklime alışması hipoksinin etkilerini hafifletmeye yardımcı olur.
- Dağ Hastalığı: Bazı insanlar baş ağrısı, mide bulantısı, baş dönmesi ve nefes darlığı gibi semptomları içeren akut dağ hastalığı (AMS) yaşayabilir. Bu genellikle yüksek irtifalara çıktıktan sonraki ilk 24-48 saat içinde meydana gelir.
Yüksek rakımlarda yaşamak dolaşım ve solunum sistemleri için fiziksel olarak zorlayıcı olabilir. Ancak çoğu birey zaman içinde fizyolojik ayarlamalar yoluyla bu zorluklara uyum sağlar. Yüksek irtifalara alışma genellikle birkaç hafta veya ay sürer ve bazı kişiler, tıbbi müdahale veya daha alçak irtifalara inmeyi gerektiren kalıcı semptomlar yaşayabilir.