1. Sosyal Destek: Destekleyici bir arkadaş, aile veya bakıcı ağının varlığı sağlık sonuçlarını olumlu yönde etkileyebilir. Sosyal destek duygusal, pratik ve finansal kaynaklar sağlayarak bireylerin hastalıklarla baş etmelerine ve yaralanmalardan kurtulmalarına yardımcı olur.
2. Sosyoekonomik Durum: Gelir, eğitim düzeyi ve meslek gibi sosyoekonomik faktörler sağlığı önemli ölçüde etkilemektedir. Düşük sosyoekonomik durum genellikle kaliteli sağlık hizmetlerine sınırlı erişim, kötü barınma koşulları ve sağlıksız davranışlarla ilişkilendirilir ve bu da daha yüksek oranda kronik hastalıklara ve zihinsel sağlık sorunlarına yol açabilir.
3. Kültürel İnançlar: Kültürel değerler, inançlar ve uygulamalar sağlık davranışlarının ve sağlık hizmetlerinin kullanımının şekillendirilmesinde hayati bir rol oynamaktadır. Kültürel farklılıklar hastalık algısını, tedavi tercihlerini ve tıbbi önerilere bağlılığı etkileyebilir.
4. Ayrımcılık: Irk, etnik köken, cinsiyet, cinsel yönelim veya engellilik gibi faktörlere dayalı sosyal ayrımcılık, sağlıkta eşitsizliklere ve sağlık hizmetlerine erişimde engellere yol açabilir. Ayrımcılık sosyal izolasyona, kronik strese ve zihinsel sağlık sorunlarına neden olabilir.
5. Sağlık Okuryazarlığı: Sağlık bilgilerini anlama ve kişinin sağlığı hakkında bilinçli kararlar verme yeteneği çok önemlidir. Düşük sağlık okuryazarlığı, sağlık hizmeti sağlayıcılarıyla iletişimi, ilaç yönetimini ve tedavi planlarına bağlılığı engelleyebilir.
6. Sosyal Normlar: Sağlık davranışlarına ilişkin toplumsal beklentiler ve normlar bireysel seçimleri önemli ölçüde etkileyebilir. Örneğin sigara içme, alkol tüketimi ve fiziksel aktiviteyle ilgili sosyal normlar kişisel davranışları ve sağlık sonuçlarını etkileyebilir.
7. Topluluk Kaynakları: Sağlıklı gıda seçenekleri, güvenli barınma, parklar ve dinlenme tesisleri gibi toplumsal kaynakların mevcudiyeti, sağlıklı yaşamı ve refahı teşvik edebilir. Bu kaynaklara erişimin olmaması sağlık sonuçlarını olumsuz etkileyebilir.
8. Şiddet: İster kişisel ister toplum çapında şiddete maruz kalmanın fiziksel ve zihinsel sağlık üzerinde derin etkileri olabilir. Şiddet yaralanmalara, kronik hastalıklara ve psikolojik travmaya neden olabilir.
9. Aile Dinamikleri: Aile ilişkileri ve dinamikleri sağlık ve refahta çok önemli bir rol oynar. Destekleyici bir aile ortamı sağlıklı davranışları teşvik edebilir ve duygusal destek sağlayabilir; işlevsiz aile dinamikleri ise stres ve sağlık sorunlarına katkıda bulunabilir.
10. Sosyal İzolasyon: Anlamlı sosyal bağlantıların olmaması ve sosyal izolasyon, zihinsel sağlığı ve genel refahı olumsuz yönde etkileyebilir. Sosyal izolasyon, artan kronik rahatsızlık riski ve daha yüksek ölüm oranlarıyla ilişkilidir.
11. Damgalama: Belirli sağlık koşulları veya davranışlarla ilgili damgalanma, bireyleri sağlık hizmeti aramaktan veya önleyici tedbirlere katılmaktan caydırabilir. Damgalanma sosyal izolasyona, depresyona ve kaygıya yol açabilir.
12. Ulaşım: Güvenilir ulaşıma erişim, bireyin tıbbi randevulara gitme, reçeteleri doldurma ve gerekli sağlık hizmetlerini alma becerisini etkileyebilir. Sınırlı ulaşım seçenekleri bakıma zamanında erişimi engelleyebilir.
Sağlık hizmeti ortamlarında sosyal faktörlerin ele alınması, sağlık profesyonellerinin, sosyal hizmet uzmanlarının, toplumsal kuruluşların ve politika yapıcıların dahil olduğu multidisipliner bir yaklaşımı gerektirir. Bu, kültürel açıdan hassas bakım sağlamayı, sağlığın sosyal belirleyicilerini ele almayı, sağlıkta eşitliği teşvik etmeyi ve sosyal refahı destekleyen politikaların savunulmasını içerir.