1. Çocukların Cinsel İstismarı:
- Bilişsel-davranışçı terapi (CBT):BDT, çocukların cinsel istismarına maruz kalan bireylere yardım etme konusunda umut vaat etmektedir. Travmaya ilişkin olumsuz düşünce, duygu ve davranışları değiştirmeye odaklanır. Meta-analizler, orta ila büyük tedavi etkilerini gösteren, 0,5 ile 0,8 arasında değişen ortalama etki boyutunu göstermektedir.
- Travma odaklı BDT (TF-CBT):TF-CBT, travma işleme ve maruz kalma terapisini içeren özel bir BDT türüdür. Cinsel istismara maruz kalan çocuk ve ergenlerde travma sonrası stres bozukluğu (TSSB), depresyon ve anksiyete belirtilerini azaltmada etkili olduğu bulunmuştur. TF-CBT için etki büyüklükleri 0,7 ile 1,2 arasında değişmektedir ve bu da güçlü tedavi etkilerine işaret etmektedir.
- Göz hareketleriyle duyarsızlaştırma ve yeniden işleme (EMDR):EMDR, bireylerin travmatik anıları işlemesine yardımcı olmak için göz hareketlerini kullanan terapötik bir tekniktir. Cinsel istismara maruz kalmış bireylerde TSSB semptomlarını ve travmaya bağlı diğer sorunları azaltmada etkili olduğu gösterilmiştir. EMDR'nin etki boyutları 0,5 ile 1,1 arasında değişmektedir ve bu da orta ila güçlü tedavi etkilerini göstermektedir.
2. Yakın Partner Şiddeti:
- Bilişsel-davranışçı terapi (CBT):BDT, istismarla ilgili olumsuz düşünceleri, inançları ve davranışları ele alarak yakın partner şiddetine maruz kalan kişilere yardımcı olabilir. Depresyon, anksiyete ve TSSB semptomlarını azaltmada etkili olduğu gösterilmiştir. Bu bağlamda BDT için etki büyüklükleri tipik olarak 0,5 ile 0,8 arasında değişir ve bu da orta ila büyük tedavi etkilerine işaret eder.
- Travma odaklı terapi:Travma odaklı terapi, bireylerin travmatik istismar deneyimlerini işlemesine ve çözmesine yardımcı olmaya odaklanır. Bilişsel yeniden yapılandırma, rahatlama eğitimi ve maruz kalma terapisi gibi teknikleri içerebilir. Meta-analizler, güçlü tedavi etkilerini gösteren ortalama etki büyüklüğünün 0,7 civarında olduğunu göstermektedir.
- Güvenlik planlaması:Güvenlik planlaması, kişisel güvenliği artırmak ve gelecekteki şiddet riskini azaltmak için stratejiler ve planlar geliştirmeyi içerir. Genellikle diğer terapötik yaklaşımlarla birlikte kullanılır ve yeniden mağduriyet olasılığını azaltmada olumlu etkiler göstermiştir.
3. Fiziksel İstismar:
- Bilişsel-davranışçı terapi (BDT):BDT, travmayla ilgili olumsuz düşünce ve inançları ele alarak, başa çıkma becerilerini geliştirerek ve özgüvenini artırarak fiziksel istismara maruz kalmış kişilere yardımcı olabilir. Fiziksel istismar bağlamında BDT için etki büyüklükleri 0,5 ile 0,8 arasında değişmektedir; bu da orta ila büyük tedavi etkilerine işaret etmektedir.
- Travma odaklı terapi:Travma odaklı terapi, bireylerin fiziksel istismarın travmatik deneyimlerini işlemesine ve çözmesine yardımcı olabilir. Uzun süreli maruz kalma, bilişsel işlem terapisi ve somatik deneyimleme gibi teknikleri içerebilir. Meta-analizler, güçlü tedavi etkilerini gösteren ortalama etki büyüklüğünün 0,7 civarında olduğunu göstermektedir.
- Destekleyici terapi:Destekleyici terapi, bireylerin deneyimlerini ve duygularını paylaşmaları için duygusal destek, doğrulama ve güvenli bir ortam sağlar. Bireylerin istismarın duygusal etkileriyle baş etmelerine ve daha sağlıklı başa çıkma mekanizmaları geliştirmelerine yardımcı olabilir.
4. Duygusal İstismar:
- Bilişsel-davranışçı terapi (CBT):BDT, olumsuz öz inançları ele alarak, öz saygıyı artırarak ve daha sağlıklı iletişim ve kişilerarası beceriler geliştirerek duygusal istismara maruz kalmış kişilere yardımcı olabilir. Duygusal istismar bağlamında BDT için etki büyüklükleri 0,5 ile 0,8 arasında değişmektedir; bu da orta ila büyük tedavi etkilerine işaret etmektedir.
- Duygusal odaklı terapi (EFT):EFT, bireylerin duygularını tanımlamalarına ve ifade etmelerine, başkalarıyla daha güçlü bağlantılar kurmalarına ve daha güvenli bağlanma kalıpları geliştirmelerine yardımcı olmaya odaklanır. Duygusal istismara maruz kalan bireylere yardım etme konusunda umut vaat ediyor. Meta-analizler, güçlü tedavi etkilerini gösteren ortalama etki büyüklüğünün 0,7 civarında olduğunu göstermektedir.
- Psikodinamik terapi:Psikodinamik terapi, duygusal istismarın gelişimine katkıda bulunabilecek bilinçdışı süreçleri ve erken yaşam deneyimlerini araştırır. Bireylerin başkalarıyla ilişki kurma kalıpları hakkında fikir edinmelerine ve daha sağlıklı etkileşim yolları geliştirmelerine yardımcı olabilir.
Terapinin başarı oranlarının, bireysel faktörlere ve istismarın spesifik bağlamına bağlı olarak büyük ölçüde değişebileceğini unutmamak önemlidir. Ek olarak, birçok kişi, kendi benzersiz ihtiyaçlarına göre uyarlanmış farklı terapötik yaklaşımların bir kombinasyonundan yararlanabilir.