1. Hemostaz (kanın pıhtılaşması) :
- Yara iyileşmesinin ilk aşaması kanamanın durdurulması ve yaranın üzerinde koruyucu bir pıhtı oluşturulmasıdır.
- Kan trombositleri toplanıp hasarlı kan damarlarına yapışarak geçici bir tıkaç oluşturur.
- Pıhtılaşma kademesi tarafından üretilen bir protein olan fibrin, trombosit tıkacını güçlendiren ve stabil bir kan pıhtısı oluşturan ağ benzeri bir ağ oluşturur.
2. İnflamasyon :
- Enflamatuar yanıt, hasarlı dokulardan ve trombositlerden kimyasal sinyallerin salınmasıyla tetiklenir.
- Bu aşama yaranın temizlenmesine, ölü dokunun uzaklaştırılmasına ve bölgeye kan akışının hızlandırılmasına yardımcı olur.
- Nötrofiller ve makrofajlar da dahil olmak üzere beyaz kan hücreleri yara bölgesine göç eder ve fagositoz adı verilen bir süreçle bakteri ve kalıntıları yutar.
- Enflamatuar aracıların salınması, yaralanan bölgede kan akışının artmasına, kızarıklığa, şişmeye ve ısınmaya neden olur.
3. Çoğalma (doku oluşumu) :
- Yara yatağı temizlendikten ve inflamatuar yanıt kontrol altına alındıktan sonra proliferasyon aşaması başlar.
- Anjiyogenez süreci boyunca yeni kan damarları oluşur ve iyileşme bölgesine oksijen ve besin maddeleri getirilir.
- Kollajen üretiminden sorumlu özel hücreler olan fibroblastlar, yarayı doldurmak için yeni bağ dokusu oluşturmaya başlar.
- Kollajen, hücre dışı matrisin ana protein bileşenidir ve iyileşen dokuya güç ve yapı sağlar.
4. Yeniden şekillenme (olgunlaşma) :
- Yara iyileşmesinin bu son aşaması, yeni oluşan bağ dokusunun olgunlaşmasını içerir.
- Kolajen lifleri yeniden düzenlenip güçlendirilerek yara izinin daha dayanıklı ve daha az fark edilir hale gelmesi sağlanır.
- Doku yeniden şekillenmeye ve normal görünüme dönmeye devam ettikçe kan damarı yoğunluğu azalır.
- Yara giderek daha güçlü, daha az kırmızı ve daha esnek hale gelir.
Yara iyileşme süreci boyunca çeşitli büyüme faktörleri, hormonlar ve sitokinler, farklı aşamaları koordine etmek ve düzenlemek için kimyasal haberciler olarak hareket eder. Hücresel ve moleküler olayların bu karmaşık etkileşimi, yaraların etkili bir şekilde kapatılmasını, enfeksiyonun önlenmesini ve hasarlı dokunun normal işlevine ve görünümüne kavuşturulmasını sağlar.