1. İlahi Ceza:Birçok kültürde çiçek hastalığı, günahlar veya ahlaki ihlaller için ilahi bir ceza olarak görülüyordu. Tanrıların bu hastalığı bir tür intikam olarak insanlığa bulaştırdığına inanılıyordu.
2. Miasma Teorisi:Bu teori Antik Yunan ve Roma'da yaygındı ve 19. yüzyıla kadar varlığını sürdürdü. Miasma teorisine göre çiçek hastalığı gibi hastalıklara kötü kokular veya kötü hava (miasma) neden oluyordu. İnsanlar bu miazmaların çürüyen organik maddelerden, bataklıklardan veya aşırı kalabalıktan kaynaklandığına ve bunlara maruz kalmanın hastalığa yol açtığına inanıyordu.
3. Bulaşma Teorisi:Bulaşma teorisi, çiçek hastalığının, enfekte bir kişiyle veya onun vücut sıvılarıyla fiziksel temas yoluyla yayıldığını ileri sürdü. Bununla birlikte, bulaşmanın kesin mekanizması tam olarak anlaşılamamıştır ve bulaşma teorisinin çeşitli biçimleri mevcuttu.
4. Humoral Dengesizlik:Ayurveda ve Unani tıbbı gibi geleneksel tıp sistemlerinde çiçek hastalığının bedensel salgılardaki veya doshalardaki dengesizlikten kaynaklandığına inanılıyordu. Bu kavrama göre kara safra veya balgam gibi bazı sıvıların fazlalığı vücudun doğal dengesini bozarak hastalıklara yol açabilir.
5. Astrolojik Etkiler:Bazı kültürler çiçek hastalığını astrolojik olaylarla veya gök cisimleriyle ilişkilendirmiştir. Örneğin, belirli gezegen hizalamalarının veya tutulmaların çiçek hastalığı salgınlarına neden olduğu düşünülüyordu.
6. Doğal Nedenler:Bazı insanlar çiçek hastalığını ilahi güçlere veya belirli nedenlere bağlamadan doğal olarak oluşan bir hastalık olarak görüyorlardı. Bunun yaşamın doğal düzeninin bir parçası olduğuna ve bireylerin iklim, hava koşulları veya bireysel duyarlılık gibi faktörler nedeniyle buna yenik düşebileceğine inanıyorlardı.
Bu inanç ve teorilerin o dönemde sınırlı bilimsel bilgi ve anlayışa dayandığını belirtmek önemlidir. Tıbbi araştırmalardaki ilerlemelerle birlikte çiçek hastalığının etkeni olan variola virüsü tanımlandı ve bunun bulaşması ve önlenmesine ilişkin modern anlayış geliştirildi.