Virüsler bakterilerden çok daha küçüktür ve boyutları 10 ila 300 nanometre arasında değişir. Bakteriler ise tipik olarak 1-10 mikrometre boyutundadır. Boyuttaki bu farklılık, virüslerin hem hücrelere hem de bakterilere kolayca nüfuz edebileceği, bakterilerin ise hücrelere o kadar kolay giremeyeceği anlamına gelir.
2. Yapı:
Virüsler, bakterilerde bulunan karmaşık hücresel yapılardan yoksundur. Genetik materyalin çekirdeğini çevreleyen bir protein kaplamadan oluşurlar. Örneğin RNA veya DNA. Hücre zarı, sitoplazma ve organelleri yoktur.
3. Üreme:
Virüsler canlı bir hücreye bulaşmadan çoğalma yeteneğine sahip değildir. Bakteriler de dahil olmak üzere yalnızca canlı organizmaların hücreleri içinde çoğalabilirler. Bir konakçı hücreye girdikten sonra virüs, genetik materyalini kopyalamak ve yeni virüsler üretmek için konağın makinesini kullanır.
4. Enfeksiyon Mekanizması:
Virüsler konakçı hücrelere çeşitli mekanizmalar yoluyla girer. İnfluenza virüsü gibi bazı virüsler, konakçı hücrelerin yüzeyindeki spesifik reseptörlere bağlanır ve hücrelere endositoz yoluyla girer. Herpes virüsü gibi diğerleri doğrudan hücre zarıyla birleşebilir ve genetik materyallerini hücrelere enjekte edebilir.
Bakteriler ise konakçı organizmaları çeşitli yollarla istila edebilir ve kolonize edebilir. E.Coli gibi bazı bakteriler, kontamine yiyecek veya suyun yutulması yoluyla konakçıya girebilir. Streptococcus pneumonia gibi diğer bakteriler, solunum damlacıklarının solunması yoluyla girebilir.
5. Eylem modu:
Virüsler konakçı hücrelerin içine girdikten sonra çeşitli şekillerde enfeksiyonlara neden olabilir. Kızamık virüsü gibi bazı virüsler, konakçı hücrenin metabolizmasını bozarak hücre ölümüne neden olur. HIV gibi diğerleri, genetik materyallerini konakçı hücrelerin DNA'sına yerleştirir ve hücrelerin işlevini değiştirir. Bu durum tedavi edilmediği takdirde kanser gibi uzun vadeli sağlık sorunlarına yol açabilir.
Bakteriler ayrıca çeşitli yollarla enfeksiyonlara neden olur. Bazı bakteriler konakçı dokulara zarar veren ve hastalığın semptomlarına neden olan toksinler üretir. Örneğin Clostridium tetani bakterisi, tetanozda kas sertliğine ve spazmlara yol açan tetanospazmin toksini üretir. Salmonella gibi diğer bakteriler iltihaplanma ve doku tahribatı yoluyla enfeksiyonlara neden olur.
6. Tedavi:
Viral ve bakteriyel enfeksiyonların tedavisi, farklı doğaları nedeniyle farklılık gösterir. Bazı antiviral ilaçlar, çoğalmasını durdurmak veya konakçı hücrelere girmesini önlemek için doğrudan virüsü hedef alır. Antibiyotikler ise bakterileri öldüren veya büyümesini engelleyen, böylece konağın bakteriyel enfeksiyonla savaşmasına yardımcı olan ilaçlardır.
Sonuç olarak virüsler ve bakteriler büyüklük, yapı, üreme mekanizması, etki şekli ve tedavi yöntemlerindeki farklılıklar nedeniyle farklı enfeksiyonlara neden olurlar.