1. Hipofiz Bezi: Genellikle "ana bez" olarak anılan hipofiz bezi, beynin tabanında yer alan küçük, bezelye büyüklüğünde bir bezdir. Diğer endokrin bezlerinin aktivitesini düzenleyen hormonları üretir ve salgılar.
2. Tiroid Bezi: Boyunda yer alan tiroid bezi metabolizmayı, büyümeyi ve gelişmeyi kontrol eder. Tiroksin (T4) ve triiyodotironin (T3) gibi hormonları salgılar.
3. Paratiroid Bezleri: Tiroidin yakınında bulunan küçük bezler olan paratiroid bezleri, paratiroid hormonu (PTH) üreterek vücuttaki kalsiyum ve fosfor seviyelerini düzenler.
4. Böbreküstü Bezleri: Her böbreğin üstünde yer alan adrenal bezlerin iki bölümü vardır:dış korteks ve iç medulla. Korteks, kan basıncını, su ve elektrolit dengesini ve bağışıklık tepkisini düzenleyen kortikosteroid adı verilen hormonları salgılar. Medulla, vücudun stres tepkisinde rol oynayan adrenalin (epinefrin) ve noradrenalin (norepinefrin) üretir.
5. Pankreas: Öncelikle sindirimdeki rolüyle bilinen pankreas aynı zamanda endokrin bezi olarak da görev yapar. Kan şekerini düzenleyen insülin ve glukagon hormonlarını salgılar.
6. Gonadlar: Kadınlarda yumurtalıklar ve erkeklerde testisler seks hormonlarının üretiminde rol oynar. Kadınlarda yumurtalıklar adet döngüsünü ve doğurganlığı düzenleyen östrojen ve progesteron salgılar. Erkeklerde testisler, erkeklik özelliklerinin gelişimini ve sperm üretimini etkileyen testosteron üretir.
7. Epineal Bez: Beyinde bulunan epifiz bezi melatonin salgılanmasından sorumludur. Melatonin sirkadiyen ritimleri ve uyku düzenini düzenlemeye yardımcı olur.
8. Timus Bezi: Timus bezi bağışıklık sisteminin gelişiminde çok önemli bir rol oynar. Göğsün üst kısmında yer alan bu bölge, enfeksiyonlarla savaşan beyaz kan hücreleri olan T hücrelerinin olgunlaşmasını ve farklılaşmasını destekleyen timosin adı verilen hormonları üretir.
Endokrin Sistemin İşlevleri:
Endokrin sistemin temel işlevi hormon salınımı yoluyla vücuttaki çeşitli fizyolojik süreçleri düzenlemektir. Bu hormonlar, kan dolaşımında dolaşarak belirli hücreleri veya dokuları hedef alan ve onların aktivitelerini etkileyen kimyasal haberciler olarak görev yapar. Endokrin sisteminin temel işlevleri şunları içerir:
1. Metabolizmanın Düzenlenmesi: Hormonlar vücudun metabolizma hızını kontrol ederek gıdanın enerjiye dönüşümünü ve besin dengesini etkiler.
2. Büyüme ve Gelişme: Büyüme hormonu (GH) ve seks hormonları gibi hormonlar fiziksel büyümede, kemik gelişiminde ve üreme organlarının olgunlaşmasında önemli rol oynar.
3. Su ve Elektrolit Dengesi: Hormonlar vücuttaki sıvıların, elektrolitlerin (sodyum, potasyum vb.) ve minerallerin dengesini düzenler.
4. Ruh Hali, Davranış ve Stres: Serotonin, dopamin ve kortizol gibi hormonlar ruh halini, duyguları ve vücudun stres tepkisini etkiler.
5. Üretim: Endokrin sistemi adet döngüsünü, doğurganlığı ve ikincil cinsel özelliklerin gelişimini kontrol eder.
6. Bağışıklık Fonksiyonu: Timus bezi ve diğer endokrin bezleri bağışıklık sisteminin gelişmesine ve düzenlenmesine katkıda bulunur.
Endokrin sistemi, bu işlevleri koordine ederek vücutta genel homeostazisi ve dengeyi korur, uygun büyümeyi, gelişmeyi ve üremeyi sağlar, ayrıca dış uyaranlara yanıt verir ve değişen koşullara uyum sağlar.