Her biri kendine özgü etki mekanizmasına sahip altı ana ARV ilacı sınıfı vardır:
1. Nükleosid/Nükleotid Ters Transkriptaz İnhibitörleri (NRTI'ler/NtRTI'ler):
- Marka isimleri:Zerit (stavudin), Epivir (lamivudin), Retrovir (zidovudin), Videx (didanosin), Intelence (etravirin), Viread (tenofovir disoproksil fumarat)
- Etki mekanizması:NRTI'ler/NtRTI'ler, virüsün replikasyon sürecinde önemli bir adım olan HIV RNA'sının viral DNA'ya ters transkripsiyonunu engeller.
2. Nükleozit Olmayan Ters Transkriptaz İnhibitörleri (NNRTI'ler):
- Marka isimleri:Sustiva (efavirenz), Viramune (nevirapin), Rescriptor (delavirdin), Intelence (etravirin)
- Etki mekanizması:NNRTI'ler ters transkriptaz enzimine bağlanarak onun HIV RNA'sını DNA'ya dönüştürmesini engeller ve böylece viral replikasyonu inhibe eder.
3. Proteaz İnhibitörleri (PI'ler):
- Marka isimleri:Crixivan (indinavir), Norvir (ritonavir), Invirase (saquinavir), Reyataz (atazanavir), Prezista (darunavir), Lexiva (fosamprenavir)
- Etki mekanizması:PI'ler olgun, bulaşıcı HIV partiküllerinin oluşumu için gerekli olan proteaz enzimini bloke ederek virüsün yayılmasını önler.
4. Entegre İplik Transferi İnhibitörleri (INSTI'ler):
- Marka isimleri:Isentress (raltegravir), Tivicay (dolutegravir), Biktarvy (bictegravir)
- Etki mekanizması:INSTI'ler, HIV replikasyon döngüsünde çok önemli bir adım olan viral DNA'nın konakçı hücrenin DNA'sına entegre edilmesinden sorumlu olan integraz enzimini inhibe eder.
5. Giriş İnhibitörleri/Füzyon İnhibitörleri:
- Marka isimleri:Fuzeon (enfuvirtide), Selzentry (maraviroc), Prezcobix (daraprim)
- Etki mekanizması:Giriş inhibitörleri, viral zarfın konakçı hücre zarı ile füzyonunu bloke ederek virüsün konakçı hücreye girmesini önler.
6. CCR5 Antagonistleri:
- Marka adı:Selzentry (maraviroc)
- Etki mekanizması:CCR5 antagonistleri, bazı HIV suşlarının konakçı hücreye girmek için kullandığı CCR5 reseptörünü bloke ederek virüsün bağışıklık hücrelerini enfekte etmesini önler.
ART rejimleri tipik olarak direnç riskini azaltmak için en az iki farklı sınıftan ilaçların bir kombinasyonunu içerir. İlaç seçimi hastanın viral yükü, direnç profili, önceki tedavi geçmişi, ilaç etkileşimleri ve yan etkiler gibi çeşitli faktörlere bağlıdır.
ART'ın HIV'i tedavi etmediğini ancak virüsü etkili bir şekilde bastırabildiğini ve HIV'li bireylerin daha uzun, daha sağlıklı yaşamalarına yardımcı olabileceğini unutmamak önemlidir. İlaç rejimine sıkı sıkıya bağlı kalmak, viral baskılamayı sürdürmek ve ilaç direncini önlemek için esastır. Viral yükün ve CD4 hücre sayımlarının düzenli olarak izlenmesi, ART'nin etkinliğini ve olası ilaç ayarlamalarını değerlendirmek için çok önemlidir.