1. Transkripsiyon Faktörleri:
- T hücre faktörü 1 (TCF-1), GATA3 ve FoxO1 gibi spesifik transkripsiyon faktörleri, T lenfositlerin gelişiminde ve farklılaşmasında önemli rol oynar. T hücresi gelişiminde, soy spesifikasyonunda ve efektör fonksiyonunda rol oynayan genlerin ekspresyonunu kontrol ederler.
2. Sitokinler ve Büyüme Faktörleri:
- İnterlökin-2 (IL-2), interlökin-4 (IL-4), interlökin-7 (IL-7) ve interlökin-15 (IL-15) gibi sitokinler büyüme, hayatta kalma, ve T lenfositlerin farklılaşması. Bu sitokinler, timus ve diğer lenfoid organlardaki stromal hücreler tarafından üretilir ve T hücresi gelişimini yönlendiren sinyal yollarını aktive ederler.
3. Çentik Sinyali:
- Çentik sinyali, T hücresi gelişiminin temel düzenleyicisidir. T hücrelerinin yüzeyindeki çentik reseptörleri, komşu stromal hücreler üzerindeki ligandlarla etkileşime girerek, T hücresi kaderi kararlarını etkileyen hücre içi sinyal yollarının aktivasyonuna yol açar. Çentik sinyali, CD4+ yardımcı T hücreleri ve CD8+ sitotoksik T hücreleri dahil olmak üzere T hücresinin çeşitli soylara farklılaşmasını destekler.
4. Öncü-T Hücresi Reseptörü (TCR öncesi):
- TCR öncesi, TCR öncesi alfa zinciri, TCR öncesi beta zinciri ve CD3 sinyal bileşenlerinden oluşan bir komplekstir. Erken T hücresi progenitörlerinin yüzeyinde eksprese edilir ve T hücresi gelişiminin çift negatif (DN) aşamasından çift pozitif (DP) aşamasına geçişte kritik bir rol oynar.
5. MHC-TCR Etkileşimleri:
- T hücresi reseptörü (TCR) ile antijen sunan hücreler (APC'ler) üzerindeki majör doku uyumluluk kompleksi (MHC) molekülleri arasındaki etkileşimler, T lenfositlerin seçimi ve farklılaşması için çok önemlidir. Pozitif seçim, kendi MHC moleküllerini tanıyabilen T hücrelerinin hayatta kalmasını sağlarken, negatif seçim, kendi kendine antijenlere çok güçlü tepki veren T hücrelerini ortadan kaldırarak otoimmün yanıtları önler.
6. Maliyet Uyarıcı Moleküller:
- T hücrelerinin yüzeyinde eksprese edilen CD28 ve ICOS gibi kostimülatör moleküller, APC'ler üzerindeki ligandlarla etkileşime girerek T hücresi aktivasyonunu ve farklılaşmasını artıran ek sinyaller sağlar.
7. Epigenetik Değişiklikler:
- DNA metilasyonu ve histon modifikasyonları gibi epigenetik modifikasyonlar, T hücresi gelişimi ve farklılaşması sırasında gen ekspresyon modellerinin düzenlenmesinde önemli bir rol oynar. Bu değişiklikler belirli genlerin erişilebilirliğini etkileyebilir ve T hücresi kaderi kararlarını şekillendirebilir.
8. Mikro ortam:
- Timus ve diğer lenfoid dokulardaki mikro ortam, T hücresi gelişimi için çok önemli sinyaller sağlar. Hücre dışı matrisin bileşimi, büyüme faktörlerinin, sitokinlerin ve diğer bağışıklık hücrelerinin varlığı, T hücresi farklılaşmasının düzenlenmesine katkıda bulunur.
Bu faktörler, T lenfositlerinin gelişimini ve farklılaşmasını toplu olarak düzenleyerek, çok çeşitli antijenlere ve patojenlere yanıt verebilen çeşitli ve fonksiyonel bir T hücresi repertuarının oluşmasını sağlar.