Enfeksiyona karşı, genel olarak iki ana türe ayrılabilecek birkaç savunma katmanı vardır:
1. Doğuştan Bağışıklık (Doğal Savunmalar):
Doğuştan gelen bağışıklık doğumdan itibaren mevcuttur ve çok çeşitli patojenlere karşı spesifik olmayan koruma sağlar. İlk savunma hattı görevi görür ve şunları içerir:
- Fiziksel ve Kimyasal Engeller:Bunlar arasında patojenlerin girişini önleyen sağlam cilt ve mukozalar bulunur. Ayrıca tükürük, gözyaşı ve mide asidi gibi salgılar antimikrobiyal özelliklere sahiptir.
- Fagositler:Makrofajlar ve nötrofiller gibi özel hücreler yabancı partikülleri ve patojenleri yutar ve yok eder.
- Doğal Öldürücü (NK) Hücreler:Bu hücreler virüsle enfekte olmuş hücreleri ve bazı tümör hücrelerini tanır ve öldürür.
- İnflamatuar Yanıt:Doku hasarı veya enfeksiyon, etkilenen bölgeye artan kan akışı, sıvı ve bağışıklık hücreleri ile karakterize edilen inflamasyonu tetikler. Bu, enfeksiyonların lokalizasyonuna ve kontrolüne yardımcı olur.
- İnterferonlar:Viral enfeksiyonlara yanıt olarak üretilen, viral çoğalmayı engelleyen ve komşu hücreleri enfeksiyona karşı uyaran proteinler.
2. Uyarlanabilir Bağışıklık (Edinilmiş Savunmalar):
Adaptif bağışıklık, vücut belirli patojenlerle karşılaştıkça zamanla gelişen daha özel bir savunma şeklidir. Belirli antijenlerin (yabancı maddelerin) tanınmasını ve bunları nötralize etmek veya yok etmek için antikorların ve diğer bağışıklık hücrelerinin üretimini içerir.
- Antikorlar:B hücreleri tarafından üretilen antikorlar, spesifik antijenlere bağlanır ve onları nötralize ederek hücreleri enfekte etmelerini engeller.
- T Hücreleri:Enfekte hücreleri öldüren sitotoksik T hücreleri ve bağışıklık yanıtlarını koordine eden ve düzenleyen yardımcı T hücreleri dahil olmak üzere farklı türde T hücreleri vardır.
- Hafıza Hücreleri:Bir enfeksiyondan sonra bazı B ve T hücreleri, uzun süreli bağışıklık sağlayan hafıza hücrelerine dönüşür. Aynı patojene yeniden maruz kalındığında bu hücreler hızla daha güçlü ve daha hızlı bir tepki verir.
Ek Savunma Mekanizmaları:
- Ateş Tepkisi:Bir enfeksiyon sırasında vücut ısısındaki artış, belirli patojenlerin büyümesini engelleyebilir ve bağışıklık hücresi aktivitesini artırabilir.
- Mukoza Zarları:Mukoza zarları solunum ve sindirim yollarını kaplar, mukus üretimi yoluyla patojenleri ve parçacıkları yakalayıp uzaklaştırır.
- Bağırsak Mikrobiyotası:Bağırsakta bulunan faydalı mikroorganizmalar, zararlı bakterilerle rekabet edebilir ve genel bağışıklık sistemini güçlendirebilir.
- Aşılama:Aşılar, bağışıklık sistemini, hastalığa neden olmadan belirli patojenlere karşı bağışıklık geliştirmesi için uyarır.
Genel olarak enfeksiyona karşı savunma, vücudu enfeksiyonlardan korumak için birlikte çalışan doğuştan gelen ve sonradan kazanılan bağışıklık mekanizmalarının karmaşık bir etkileşimini içerir. Bu mekanizmaları anlamak, bulaşıcı hastalıkları önlemek, teşhis etmek ve tedavi etmek için etkili stratejiler geliştirmek açısından çok önemlidir.