1. Sempatik Sinir Sistemi (SNS):
- SNS'ye sıklıkla "savaş ya da kaç" sistemi denir.
- Vücudu fiziksel aktiviteye ve stresli durumlara tepki vermeye hazırlar.
- Adrenal bezlerden epinefrin (adrenalin) salınımını aktive eder.
- Kalp atış hızını artırır, gözbebeklerini genişletir ve terlemeyi uyarır.
- Enerjiyi kaslara yönlendirmek için sindirimi ve tükürüğü engeller.
- Kan basıncını ve solunumu düzenler.
- Erkeklerde cinsel uyarılma ve boşalmada rol oynar.
2. Parasempatik Sinir Sistemi (PNS):
- PNS'ye genellikle "dinlenme ve sindirim" sistemi denir.
- Enerji tasarrufu sağlar ve dinlenme sırasında oluşan vücut fonksiyonlarını destekler.
- Sinir uçlarından asetilkolin salınımını aktive eder.
- Kalp atış hızını azaltır ve kan damarlarını genişletir.
- Sindirimi ve tükürüğü uyarır.
- İdrar yapma ve dışkılamayı kolaylaştırır.
- Gözbebeği daralmasını düzenler.
- Solunum hızını yavaşlatır.
SNS ve PNS, vücutta dinamik bir dengeyi korumak için koordinasyon içinde çalışarak fizyolojik fonksiyonların iç ve dış uyaranlara yanıt olarak uygun şekilde ayarlanmasını sağlar. Örneğin, stresli bir durumla karşı karşıya kalındığında, SNS etkinleşerek kalp atış hızını artırır ve vücudu harekete hazırlar; PNS ise daha az aktif hale gelerek gerekli olmayan bedensel işlevleri azaltır. Tersine, dinlenme ve rahatlama dönemlerinde PNS baskındır ve vücudun enerji tasarrufu yapmasına ve onarıcı süreçlere odaklanmasına izin verir.