Beyinde meydana gelen önemli evrimsel değişikliklerden bazıları şunlardır:
1. Beyin Hacminin Azalması: Yaşlandıkça beyin, prefrontal korteks, hipokampus ve beyincik gibi belirli beyin bölgelerinin boyutunda azalmayla birlikte kütle ve hacim kaybetmeye başlar. Beyin dokusundaki bu kayıp öncelikle nöron sayısındaki azalmaya ve nöronlar arasındaki sinaptik bağlantıların kaybına bağlıdır.
2. Beyaz Madde Değişiklikleri: Yaşa bağlı değişiklikler aynı zamanda farklı beyin bölgeleri arasında sinyal ileten miyelinli sinir liflerinden oluşan beynin beyaz maddesini de etkiler. Beyaz madde yollarının bütünlüğünde, miyelinasyonun azalması ve liflerin mikro yapısında değişiklikler de dahil olmak üzere bir azalma olabilir, bu da sinir uyarılarının daha yavaş ve daha az etkili bir şekilde iletilmesine yol açar.
3. Ventriküler Genişleme: Beyin içindeki sıvı dolu boşluklar olan ventriküller, beyin küçüldükçe genişleyebilir. Bu ventriküler genişleme özellikle beynin her iki yanında bulunan lateral ventriküllerde belirgindir.
4. Nörotransmitterlerdeki Değişiklikler: Yaşa bağlı değişiklikler, nöronların birbirleriyle iletişim kurmasını sağlayan kimyasal haberciler olan nörotransmitterlerin düzeylerini ve işleyişini etkileyebilir. Örneğin dopamin, serotonin ve asetilkolin gibi bilişsel işlevleri, ruh halini ve hareketleri etkileyebilecek bazı nörotransmitterlerin üretiminde bir azalma olabilir.
5. Beyin Kan Akışındaki Değişiklikler: Beyne oksijen ve besin sağlayan beyin kan akışı, atardamarların sertleşmesi (ateroskleroz), kalbin pompalama etkinliğinin azalması ve kanın viskozitesinin artması gibi faktörler nedeniyle yaşla birlikte azalabilir. Kan akışındaki bu azalma beyin fonksiyonunu etkileyebilir ve bilişsel gerilemeye katkıda bulunabilir.
6. Tau ve Beta-Amiloid Birikimi: Bazı bireylerde yaşlanmaya, tau ve beta-amiloid dahil anormal proteinlerin beyinde birikmesi eşlik edebilir. Bu protein birikintileri Alzheimer hastalığı gibi nörodejeneratif hastalıklarla ilişkilidir ve nöron hasarına ve bilişsel bozulmaya yol açabilir.
Beyindeki evrimsel değişikliklerin yaşlanmanın normal bir parçası olduğunu ve mutlaka bilişsel gerileme veya demansa yol açmadığını not etmek önemlidir. Bununla birlikte, bu değişiklikler belirli nörodejeneratif durumların gelişme riskini artırabilir ve bu değişiklikleri anlamak, beyin yaşlanmasını incelemek ve yaşam boyunca sağlıklı beyin fonksiyonunu teşvik edecek stratejiler geliştirmek için önemlidir.