Birincil önleme, hastalığı ortaya çıkmadan önce önlemeyi amaçlar. Bu, aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli yollarla yapılabilir:
* Sağlık eğitimi: İnsanlara hastalığın riskleri ve bunların nasıl önlenebileceği hakkında bilgi sağlamak.
* Aşılama: Kızamık, kabakulak ve kızamıkçık gibi hastalıklara karşı insanları aşılamak.
* Beslenme: Meyve, sebze ve tam tahıllardan zengin sağlıklı bir beslenme, kalp hastalığı, felç ve tip 2 diyabet gibi birçok hastalığın riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
* Egzersiz: Düzenli egzersiz genel sağlığın ve refahın iyileştirilmesine yardımcı olabilir ve ayrıca kalp hastalığı, felç ve tip 2 diyabet gibi bazı hastalıkların riskini de azaltabilir.
* Tütünün bırakılması: Sigara içmek kalp hastalığı, felç, akciğer kanseri ve KOAH gibi birçok hastalık için önemli bir risk faktörüdür. Sigarayı bırakmak genel sağlığın iyileştirilmesine ve bu hastalıkların riskinin azaltılmasına yardımcı olabilir.
* Alkol denetimi: Çok fazla alkol içmek, karaciğer hastalığı, kalp hastalığı, felç ve kanser gibi çeşitli sağlık sorunlarının riskini artırabilir. Alkol alımının ölçülü olması bu sorunların riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
İkincil önleme
İkincil önleme, hastalığı ciddi zarara yol açma şansına sahip olmadan önce tespit edip tedavi etmeyi amaçlar. Bu, aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli yollarla yapılabilir:
* Tarama testleri: Tarama testleri, genellikle daha kolay tedavi edilebildikleri hastalıkların erken tespit edilmesine yardımcı olabilir. Tarama testlerine örnek olarak meme kanseri için mamogramlar, rahim ağzı kanseri için Pap testleri ve kolon kanseri için kolonoskopiler verilebilir.
* Erken teşhis: Bir hastalığın belirtileri varsa, mümkün olduğu kadar erken teşhis ve tedavi edilebilmesi için hemen bir doktora görünmeniz önemlidir.
* Hızlı tedavi: Bir hastalık tanısı konduğunuzda, hastalığın daha da kötüleşmesini önlemek için tedaviye hemen başlamanız önemlidir.
Üçüncül önleme
Üçüncül önleme, hastalık ortaya çıktıktan sonra etkisini en aza indirmeyi amaçlar. Bu, aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli yollarla yapılabilir:
* Rehabilitasyon: Rehabilitasyon, insanların hastalığın etkilerinden kurtulmalarına ve mümkün olduğunca bağımsız yaşamalarına yardımcı olabilir.
* Palyatif bakım: Palyatif bakım, ciddi bir hastalıkla yaşayan insanlara konfor ve destek sağlamaya odaklanır.
* Yaşam sonu bakımı: Yaşam sonu bakımı, ölmekte olan insanlara rahatlık ve destek sağlamaya odaklanır.