MS'li bazı kişiler çok uzun bir RRMS aşamasından geçer, hiçbir zaman SPMS'ye geçmez, bazıları ise hızla ilerler. MS ile yaşıyorsanız, hastalığınızın ilerleyişini izlemek ve SPMS'yi erkenden yakalamak için sağlık uzmanınızla düzenli kontrollerden yararlanabilirsiniz.
Belirtiler
Multipl skleroz, merkezi sinir sisteminiz boyunca lezyonların (hasar alanlarının) nerede geliştiğine bağlı olarak değişen çok çeşitli semptomlarla karakterize edilir.
SPMS, kademeli bir sakatlık oluşumuyla işaretlenir. SPMS'nin semptom ve bulguları daha ciddi olma eğilimindedir ve günlük yaşamı RRMS semptomlarından daha fazla etkiler. Bu nedenle, bazı semptomlar diğer koşullarla ve hatta normal yaşlanma süreciyle bağlantılı olabileceğinden, SPMS'yi teşhis etmek bazen zor olabilir.
SPMS'nin olası semptomları ve belirtileri şunlardır:
Vücudunuzun bir tarafında artan zayıflık
Önemli ve kalıcı yorgunluk
Tek gözde çift görme veya körlük gibi görme değişiklikleri
Konuşma veya yutma güçlüğü
Koordinasyon kaybı veya denge bozukluğu
Niyet titremesi
Spastisite veya kas sertliği
Uyuşma veya karıncalanma
Kronik ağrı
idrar kaçırma
Düşünmede zorluk
Bellek sorunları
Depresyon veya anksiyete
Nedenler
SPMS, merkezi sinir sistemindeki sinir liflerini çevreleyen ve koruyan miyelin kılıfının iltihaplanması ve hasar görmesi nedeniyle oluşur. Buna sinir liflerinin kendilerine verilen zarar da dahildir. Miyelin kılıfı hasar gördüğünden sinir lifleri artık beyin, omurilik ve vücudun geri kalanı arasında sinyalleri düzgün şekilde iletemez.
MS'in tam olarak neden geliştiği bilinmiyor ancak bunun genetik ve çevresel faktörlerin birleşimiyle ilişkili olduğu düşünülüyor.
Risk Faktörleri
MS gelişme riskini artırabilecek bazı faktörler şunlardır:2
MS'in aile öyküsü
İnsan lökosit antijeni (HLA) genlerinin varyasyonları da dahil olmak üzere belirli genetik varyasyonlar
Viral veya bakteriyel enfeksiyonlar
Düşük D vitamini seviyesi
Epstein-Barr virüsü enfeksiyonu
Doğumda kadın olarak atanmak
Ergenlik veya erken yetişkinlik döneminde obezite
Travma veya büyük stresli yaşam olayı
Tütün içmek
Teşhis
Bir kişinin RRMS'den SPMS'ye geçiş yapıp yapmadığını belirlemek için özel testler yoktur. Bunun yerine, kişinin semptom ve bulgularının yanı sıra fiziksel ve nörolojik muayene sonuçlarına dayanarak SPMS tanısı konur.
SPMS tanısı, özellikle diğer MS nüksetmelerinin yokluğunda, nörolojik fonksiyonun altı ay veya daha uzun süre kötüleşmesinden sonra konur. Sağlık uzmanınız tıbbi geçmişinizi dikkatle inceleyecek ve MS semptomlarınızın zaman içinde nasıl değiştiğini tartışacaktır.
Tedavi
Şu anda SPMS'nin ilerlemesini durdurabilecek veya sakatlığını tersine çevirebilecek hiçbir tedavi yoktur. Bununla birlikte, SPMS'nin yanı sıra tekrarlayan remisyonlu multipl sklerozda (RRMS) engelliliğin ilerlemesini yavaşlatmada etkili olan bir dizi hastalık değiştirici terapi (DMT'ler) vardır.
DMT'ler multipl sklerozda hastalık sürecinin seyrini değiştiren ilaçlardır. Hareketliliğinizi ve işlevselliğinizi en üst düzeye çıkarmak için hastalığı değiştirici etkili tedaviyi düzenli olarak almak çok önemlidir.
DMT'lerin 15 veya daha fazla farklı türü bulunmakta olup, yeni çeşitler geliştirilmeye devam edilmektedir. Enjekte edilebilir, oral ve IV ile verilen DMT'ler vardır. Hangi DMT'lerin sizin için uygun olduğu konusunda MS doktorunuzla konuşun.
Rehabilitasyon Terapileri
Fizik tedavi, mesleki terapi ve konuşma terapisi gibi rehabilitasyon terapilerine katılmak da önemlidir. Bu terapiler MS'in etkilerini telafi etmenize ve günlük aktivitelerinizi daha kolay gerçekleştirmenize yardımcı olabilir.
Destekleyici Tedbirler
SPMS'li kişiler için faydalı olabilecek diğer destekleyici önlemler şunlardır:
Baston veya yürüteç gibi bir yürüme yardımcısı
Bir tekerlekli sandalye
Bir scooter veya motorlu tekerlekli sandalye
İhtiyaç duyduğunuzda dinlenme
Besleyici bir diyet yiyerek, yeterince uyuyarak ve semptomları kötüleştirmeyen egzersizler yaparak sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmek
Bir terapistle duygusal sağlık hakkında konuşmak
Bir destek grubuna katılma
Ek Bilgiler
SPMS tanısı almak zor olabilir. Yalnız olmadığınızı ve SPMS'li birçok kişinin dolu dolu, aktif hayatlar yaşadığını hatırlamak önemlidir. Durumunuzu yönetmeye yönelik yararlı kaynaklar ve stratejiler için sağlık uzmanınız ve MS destek gruplarıyla konuşun.