HIV enfeksiyonu, kişinin kanında, ağız sıvısında veya diğer vücut sıvılarında HIV antikorlarının, antijenlerinin veya viral genetik materyalin (RNA veya DNA) varlığını tespit eden çeşitli laboratuvar testleri yoluyla teşhis edilebilir. Kullanılan spesifik testler enfeksiyonun evresine, bireysel koşullara ve test yöntemlerinin mevcudiyetine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. HIV için yaygın olarak uygulanan bazı tanı prosedürleri şunlardır:
1. HIV Antikor Testleri:
- Hızlı HIV Testi: Bu, dakikalar içinde hızlı sonuçlar sağlayan bir bakım noktası testidir. Kan, ağız sıvısı veya tükürük örneklerinde HIV antikorlarının varlığını tespit eder. Hızlı testler genellikle ilk tarama için kullanılır ve klinikler, hastaneler ve toplum temelli kuruluşlar dahil olmak üzere çeşitli ortamlarda yapılabilir.
- Enzime Bağlı İmmünosorbent Testi (ELISA): ELISA testleri, hızlı testlerin sonuçlarını doğrulamak için yaygın olarak kullanılır. Kan örneklerinde HIV antikorlarının varlığını tespit ederler ve HIV-1 ve HIV-2 antikorlarına karşı oldukça duyarlı ve spesifiktirler.
2. HIV Antijen/Antikor Kombinasyon Testleri:
Bu testler aynı anda hem HIV antikorlarını hem de erken HIV enfeksiyonu sırasında üretilen bir viral protein olan p24 antijenini tespit eder. Kombinasyon testleri, yalnızca antikor testlerine kıyasla daha hızlı tanı sağlar ve yakın zamanda ortaya çıkan HIV enfeksiyonlarını tanımlamaya yardımcı olabilir.
3. HIV-1 RNA (Viral Yük) Testi:
Viral yük testi, bir kişinin kanındaki HIV-1 RNA (viral genetik materyal) miktarını ölçer. HIV enfeksiyonunun ilerlemesini izlemek, tedavinin etkinliğini değerlendirmek ve bilinçli klinik kararlar vermek için kullanılır. Viral yük testi aynı zamanda HIV'in anneden çocuğa bulaşmasını önlemede de rol oynar.
4. HIV-1 DNA (Proviral DNA) Testi:
Proviral DNA testi, enfekte olmuş hücrelerin DNA'sına entegre edilen HIV-1 DNA miktarını ölçer. Bu test öncelikle araştırma ortamlarında ve özel klinik değerlendirmelerde kullanılır.
5. Western Blot Testi:
Western blot testi, bazı ortamlarda, ilk antikor testleri sonuçsuz veya belirsiz olduğunda HIV enfeksiyonuna ilişkin ek kanıt sağlamak için kullanılan doğrulayıcı bir testtir. Çeşitli viral proteinlere karşı spesifik HIV antikorlarını tespit eder.
6. Bakım Noktası Testleri (POCT):
POCT cihazları, kaynakların sınırlı olduğu ortamlarda bile bakım noktasında hızlı sonuçlar sağlayabilen, taşınabilir, bağımsız test platformlarıdır. Mobil klinikler veya toplum sağlığı merkezleri gibi geleneksel laboratuvar ortamlarının dışında kullanılmak üzere tasarlanmıştır.
7.Kurumuş Kan Lekesi (DBS) Testi:
DBS testi, filtre kağıdı kartına az miktarda kan toplanmasını içerir. Bu yöntem, yenidoğanlarda, bebeklerde ve kan almanın zor veya güvensiz olabileceği ortamlarda HIV testi için yaygın olarak kullanılır.
HIV'e yönelik spesifik teşhis prosedürlerinin bölgesel protokollere, klinik kılavuzlara ve kaynakların mevcudiyetine bağlı olarak değişebileceğini unutmamak önemlidir. Ek olarak, sonuçların doğru anlaşılmasını, yorumlanmasını ve bakım ve tedavi hizmetleriyle bağlantı kurulmasını sağlamak için HIV testiyle birlikte uygun danışmanlık ve destek de sağlanmalıdır.