1. Timidin Dimerlerinin Oluşumu:UVB ışınları en yüksek enerjiye sahiptir ve öncelikle DNA'ya doğrudan zarar vermekten sorumludur. DNA'daki bitişik timin molekülleri arasında kovalent bağ oluşumunu indükleyerek timidin dimerlerinin oluşumuna yol açabilirler. Bu dimerler DNA yapısını bozar ve DNA replikasyonuna ve transkripsiyonuna müdahale eder.
2. Oksidatif Hasar:UV radyasyonu aynı zamanda hücreler içinde tekli oksijen ve hidroksil radikalleri gibi reaktif oksijen türlerini (ROS) de üretebilir. Bu ROS, DNA'da oksidatif hasara neden olabilir, bu da oksitlenmiş bazların oluşumuna, DNA iplikçik kırılmalarına ve diğer DNA hasarı türlerine yol açabilir.
3. DNA Çapraz Bağlantıları:Bazı durumlarda UV radyasyonu, DNA ile proteinler arasında veya farklı DNA iplikçikleri arasında çapraz bağlantıların oluşmasına neden olabilir. Bu çapraz bağlantılar DNA'nın normal yapısını ve işlevini bozarak gen ifadesini ve DNA onarım mekanizmalarını etkiler.
4. Mutasyonlar ve Genomik Kararsızlık:UV radyasyonunun neden olduğu çeşitli DNA değişiklikleri, DNA dizisinde değişiklikler olan mutasyonlara yol açabilir. Mutasyonların genler üzerinde işlevsel sonuçları olabilir ve cilt kanseri ve diğer hastalıkların gelişimine katkıda bulunabilir. Ek olarak, UV radyasyonu genomik istikrarsızlığa da neden olabilir; bu, genomun daha fazla DNA değişikliği elde etme ve biriktirme eğiliminin artması anlamına gelir.
5. DNA Onarımının Bastırılması:UV radyasyonu aynı zamanda nükleotid eksizyon onarımı (NER) ve baz eksizyon onarımı (BER) gibi DNA onarım mekanizmalarının verimliliğini de etkileyebilir. Bu, DNA hasarının birikmesine ve mutasyon riskinin artmasına neden olabilir.
Güneşe maruz kalmanın neden olduğu DNA hasarının boyutunun, maruz kalmanın yoğunluğu ve süresi, cilt tipi ve DNA onarım kapasitesindeki bireysel farklılıklar dahil olmak üzere çeşitli faktörlere bağlı olduğunu unutmamak önemlidir. Uzun süreli ve korumasız güneşe maruz kalma, DNA hasarı riskini ve buna bağlı sağlık sonuçlarını önemli ölçüde artırabilir. Bu nedenle, güneş kremi kullanmak, koruyucu giysiler giymek ve güneşin yoğun olduğu saatlerde gölge aramak gibi yeterli güneş koruması, UV radyasyonunun DNA üzerindeki olumsuz etkilerini önlemek için çok önemlidir.