1. APC (Adenomatöz Polipozis Coli) geni: APC genindeki mutasyonlar ailesel adenomatöz polipoziste (FAP) sıklıkla görülür ve tüm kolorektal kanser vakalarının yaklaşık %1'ini oluşturur. APC geni, hücre büyümesini ve çoğalmasını düzenleyen bir tümör baskılayıcı görevi görür. Bu gendeki mutasyonlar kolon ve rektumda birden fazla polip oluşumuna yol açarak kolorektal kansere yakalanma riskini artırır.
2. KRAS (Kirsten Rat Sarcoma Viral Onkogen Homolog) geni: KRAS mutasyonları sporadik kolorektal kanserlerin yaklaşık %20-40'ında mevcuttur. KRAS geni, hücre büyümesini ve farklılaşmasını kontrol eden hücre sinyal yollarında yer alan bir proteini kodlar. KRAS'taki mutasyonlar kontrolsüz hücre büyümesine ve bölünmesine yol açarak tümör oluşumuna katkıda bulunabilir.
3. TP53 (Tümör Proteini p53) geni: TP53 mutasyonları kolorektal kanserlerin yaklaşık %50-60'ında görülür. TP53 geni bir tümör baskılayıcı olarak görev yapar ve DNA onarımında, hücre döngüsünün düzenlenmesinde ve apoptozda (programlanmış hücre ölümü) önemli bir rol oynar. TP53'teki mutasyonlar bu hücresel süreçleri bozar, hasarlı hücrelerin hayatta kalmasına ve potansiyel olarak kansere dönüşmesine olanak tanır.
4. BRAF (B-Raf Proto-Onkogen, Serin/Treonin Kinaz) geni: BRAF mutasyonları kolorektal kanserlerin yaklaşık %10'unda bulunur. BRAF geni, hücresel büyümeyi, çoğalmayı ve farklılaşmayı düzenleyen MAPK sinyal yolunda yer alan bir proteini kodlar. BRAF'taki mutasyonlar bu yolun aşırı aktivasyonuna yol açarak kontrolsüz hücre büyümesine ve tümör gelişimine neden olabilir.
5. PIK3CA (Fosfoinositid-3-Kinaz, Katalitik Alt Birim Alfa) geni: PIK3CA mutasyonları kolorektal kanserlerin yaklaşık %15-20'sinde mevcuttur. PIK3CA geni, büyüme, çoğalma ve metabolizma gibi hücresel fonksiyonları düzenleyen PI3K sinyal yolunda yer alan bir proteini kodlar. PIK3CA'daki mutasyonlar bu yolun aşırı aktivasyonuna yol açarak tümör oluşumuna katkıda bulunabilir.
Bu genetik değişikliklerin genellikle kolorektal kanserle ilişkili olmasına rağmen tüm vakaların bunlardan kaynaklanmadığını unutmamak önemlidir. Diğer genetik faktörler, kalıtsal genetik mutasyonlar ve çevresel faktörler de bu hastalığın gelişiminde rol oynamaktadır.