Yeni koronavirüs SARS-CoV-2'nin neden olduğu COVID-19 salgınının hızla yayılması, etkili tedavilere acil bir ihtiyaç yarattı. Pandeminin başlangıcında spesifik bir antiviral ilaç veya aşı mevcut olmadığından araştırmacılar, potansiyel olarak COVID-19 ile mücadelede yeniden kullanılabilecek mevcut ilaçları araştırmaya başladı. Bu ilaçlar arasında kanser ilaçları bilinen antiviral ve immünomodülatör özellikleri nedeniyle büyük ilgi görmektedir.
Potansiyel eylem mekanizmaları
Kanser ilaçları potansiyel olarak SARS-CoV-2'nin replikasyonuna müdahale edebilir veya çeşitli mekanizmalar yoluyla konakçının virüse karşı bağışıklık tepkisini modüle edebilir:
1. Doğrudan antiviral etkiler: Bazı kanser ilaçlarının viral proteinleri veya enzimleri hedef alarak viral replikasyonu engellediği gösterilmiştir. Örneğin, başlangıçta hepatit C ve Ebola virüsünü tedavi etmek için geliştirilen geniş spektrumlu bir antiviral ilaç olan remdesivir, in vitro ve hayvan modellerinde SARS-CoV-2'ye karşı etkinlik göstermiştir.
2. İmmünomodülatör etkiler: Kanser ilaçları aynı zamanda konakçının virüse karşı bağışıklık tepkisini artırarak veya şiddetli COVİD-19 ile ilişkili aşırı inflamasyonu baskılayarak bağışıklık sistemini de etkileyebilir. Örneğin kontrol noktası inhibitörleri gibi bazı immünoterapiler, bağışıklık hücrelerinin virüsle enfekte olmuş hücreleri tanıma ve yok etme aktivitesini artırır.
3. Antiinflamatuar etkiler: Bazı kanser ilaçları antiinflamatuar özelliklere sahiptir ve bu özellikler, ciddi COVİD-19 vakalarında gözlenen, "sitokin fırtınası" olarak bilinen aşırı inflamatuar yanıtın yönetilmesinde faydalı olabilir.
COVID-19 tedavisi için araştırılan kanser ilaçlarına örnekler
Aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli kanser ilaçları, COVID-19 tedavisindeki potansiyelleri açısından değerlendirilmiştir:
1. Remdesivir: Bu antiviral ilaç, birçok ülkede hastanede yatan COVID-19 hastalarının tedavisinde acil kullanım için onaylandı. İyileşme süresini kısaltma ve klinik sonuçları iyileştirme konusunda umut verici sonuçlar göstermiştir.
2. Hidroksiklorokin ve klorokin: Bu antimalaryal ilaçlar, potansiyel antiviral etkileri nedeniyle pandeminin başlarında dikkat çekmeye başladı. Ancak daha sonra yapılan büyük ölçekli klinik araştırmalar, bunların COVİD-19'a karşı etkililiğine dair tutarlı kanıtlar sağlayamadı.
3. İmatinib: Kronik miyeloid lösemide (CML) kullanılan bu kanser ilacının, SARS-CoV-2'nin in vitro replikasyonunu inhibe ettiği bulunmuştur. COVID-19 hastalarının tedavisinde etkinliğini değerlendirmek için klinik çalışmalar devam etmektedir.
4. Tocilizumab: Romatoid artritte yaygın olarak kullanılan bu immünsüpresif ilaç, interlökin-6 (IL-6) reseptörünü hedef alır. IL-6, şiddetli COVID-19 ile ilişkili sitokin fırtınasında rol oynayan önemli bir inflamatuar sitokindir. Klinik çalışmalar, tosilizumabın hastanede yatan COVID-19 hastalarında sonuçları iyileştirebileceğini göstermiştir.
Sonuç
Kanser ilaçlarının COVID-19 tedavisi için yeniden kullanılması umut verici olsa da, bu bağlamda bunların etkinliğini ve güvenliğini tam olarak anlamak için daha fazla araştırmanın gerekli olduğunu belirtmek önemlidir. Bu ilaçların COVİD-19 hastalarında optimal dozajlarını, tedavi protokollerini ve potansiyel yan etkilerini belirlemek için titiz klinik araştırmalar gereklidir. Ayrıca araştırmacılar, devam eden küresel sağlık kriziyle mücadele etmek için diğer potansiyel ilaç adaylarını ve tedavi stratejilerini keşfetmeye devam ediyor.