1. Mukus ve Kirpikler: Solunum yolu toz parçacıklarını tutan bir mukus tabakasıyla kaplıdır. Kirpikler adı verilen küçük saç benzeri yapılar, öksürme ve hapşırma yoluyla mukusun ve sıkışan parçacıkların solunum yollarından dışarı atılmasına yardımcı olur.
2. Burun Kılı: Burun boşluğunda, toz ve diğer parçacıkları solunum yoluna girmeden önce yakalayan ince tüylerden oluşan filtreler bulunur.
3. Alveoler Makrofajlar: Bu özel bağışıklık hücreleri akciğerlerin hava keselerinde (alveollerde) bulunur. Toz, bakteri ve kirletici maddeler gibi solunan parçacıkları yutar ve uzaklaştırırlar.
4. Hapşırma ve Öksürme: Bu refleksler toz parçacıklarının ve diğer tahriş edici maddelerin solunum sisteminden atılmasına yardımcı olur.
5. Bronş Daralması: Aşırı toza maruz kalmak, tozun solunmasını azaltmak için solunum yollarının daralmasına (bronş daralmasına) neden olabilir.
6. İmmünolojik Yanıt: Bağışıklık sistemi, toz bileşenleri de dahil olmak üzere yabancı parçacıkları özel olarak tanıyan ve hedef alan antikorlar üretir. Beyaz kan hücreleri ayrıca toz parçacıklarını da yutabilir ve yok edebilir.
7. Mukus Üretimi: Havadaki toz, mukus üretiminde bir artışı tetikleyerek toz parçacıklarının yakalanıp dışarı atılmasına yardımcı olabilir.
8. İltihaplanma ve Onarım: Toza maruz kalmaya yanıt olarak vücut, hasarlı hücreleri uzaklaştırmak ve doku onarımını desteklemek için inflamatuar süreçleri başlatabilir.
Bu savunma mekanizmaları çoğu durumda etkili olsa da, tehlikeli toza ve kirleticilere aşırı maruz kalmanın, özellikle solunum rahatsızlığı olan veya bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde yine de olumsuz sağlık etkilerine neden olabileceğini unutmamak önemlidir.