Efektif gerilme, zemine etki eden toplam gerilme ile boşluk suyu basıncı arasındaki fark olarak tanımlanır. Toplam stres, zeminin ağırlığı ve herhangi bir dış yüktür; boşluk suyu basıncı ise suyun zemin gözeneklerinde uyguladığı basınçtır.
Kılcal yükselme meydana geldiğinde, toprak gözeneklerindeki su, su molekülleri ile toprak parçacıkları arasındaki yapışma kuvvetleri tarafından yukarı doğru çekilir. Bu, negatif bir boşluk suyu basıncı yaratır, bu da boşluk suyu basıncının atmosfer basıncından daha düşük olduğu anlamına gelir.
Kılcal yükselmeden kaynaklanan negatif boşluk suyu basıncının efektif gerilme ve zemin davranışı üzerinde birçok etkisi vardır.
1. Artırılmış Kesme Mukavemeti :Kılcal yükselme nedeniyle oluşan negatif boşluk suyu basıncı zemindeki efektif gerilmeyi artırır. Bunun nedeni, negatif boşluk suyu basıncının zemin parçacıklarını bir arada tutarak zeminin kayma mukavemetini arttırmasıdır.
2. Geliştirilmiş Taşıma Kapasitesi :Kılcal yükselme nedeniyle efektif gerilmenin artması toprağın taşıma kapasitesini artırır. Bunun nedeni, daha yüksek efektif gerilmenin toprağın yük altında deformasyona karşı direncini arttırmasıdır.
3. Toprak Konsolidasyonu :Kılcal yükselme aynı zamanda toprak konsolidasyonuna da katkıda bulunabilir. Zemin kuruduğunda kılcal yükselme nedeniyle negatif boşluk suyu basıncı artar, bu da efektif gerilmeyi artırır ve zeminin konsolidasyonuna neden olur.
Özetle, kılcal yükselme, efektif stresi artıran negatif bir boşluk suyu basıncı yaratarak efektif stres ve zemin davranışı üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir, bu da kesme mukavemetinin artmasına, taşıma kapasitesinin artmasına ve zemin konsolidasyonuna neden olur.